Foto: Davor Konjikušić
Upetak, 21. ožujka u Dokukinu KIC bit će predstavljena knjiga “Za nesavršeni film: Tekstovi i manifesti treće kinematografije”, čija ste urednica. Što označava pojam treće kinematografije?
Treća kinematografija se uspostavlja nasuprot prvoj holivudskoj i drugoj europskoj (autorskoj). Ona stasa uz različite revolucije, pokrete otpora i antikolonijalne borbe. Najpoznatiji filmovi i kolektivi 1960-ih i 1970-ih razvijaju se u Latinskoj Americi i Palestini i Libanonu, te se međusobno povezuju.
Glavne odrednice treće kinematografije su drugačija distribucija slike, deromantizacija autora i afirmacija kolektiva te gledatelj koji je protagonist tzv. kino-događaja i sudjeluje u raspravi nakon filma. Kamera i projektor se percipiraju kao oružje koje služi emancipaciji većine. Sam film je nesavršen, u nastajanju i otvoren, a odnos filmaša prema njemu je kontinuiran, što znači da ga filmaš može mijenjati na temelju reakcija publike (što je i bila učestala praksa), sudjelujući u raspravama o filmu kako bi unaprijedio svoje političko obrazovanje i političko obrazovanje publike.
Predstavite nam selekciju tekstova u knjizi.
Publikaciju otvaramo možebitno najcitiranijim tekstom kad se radi o borbenom filmu, “Prema trećoj kinematografiji” Argentinaca Fernanda Solanasa i Octavia Getina. Ovaj tekst donosi uvid u perspektive kina koje odbacuje norme što ih postavlja Zapad. Još jedan kanonski tekst treće kinematografije je esej “Za nesavršeni film” (1969.) Julia Garcíje Espinose, koji je zastupao estetsku i komunikativnu snagu nesavršenosti filmova niskog budžeta u kontekstima političke hitnosti.
Tu su još i “New York Newsreel: PRVA IZJAVA”, pamflet koji postavlja okvir za novu vrstu radikaliziranog, participativnog oblika filmskog stvaralaštva u SAD-u, zatim “Konačno imamo vijesti: Stvaranje radikalnog filma” Dana Georgakasa te “Manifest Palestinian Cinema Groupa”, koji započinje kritikom arapskog kina prošlosti. “Manifest novog filma u Egiptu” skupine New Cinema jedan je pak od mnogih odgovora na poraz arapskih vojnih snaga u Šestodnevnom ratu s Izraelom 1967. godine. Popis zaključuje tekst Cirila Oberstara “Bilješke o klasnoj borbi u filmskim žurnalima”.
Koje primjere iz naših krajeva biste izdvojili kao bliske duhu filmske proizvodnje koji predstavljate u knjizi?
Studentske blokade izazvane propalestinskim protestima i bojkoti velikih kulturnih institucija diljem svijeta vratile su nadu i fokus na potrebu za drugačijom distribucijom angažirane slike koju je sistem već duže vrijeme prisvojio. Nedavno je u Dokukinu prikazan film “Krv i suze” (1972.), snimljen u produkciji Filmskih novosti u Palestini, koji svjedoči o solidarnosti između Jugoslavije i naroda koji su vodili antikolonijalne borbe. Najrecentniji primjer je Blokadni Fest, koji trenutno organiziraju studentice i studenti u Beogradu i koji okuplja različite gledatelje-protagoniste u okupiranim prostorima, a prikazuje i neke filmove iz razdoblja treće kinematografije, recimo filmove kubanske filmašice Sare Gomez.
