Foto: Daniel Roland/AFP via Getty Images
Nakon propasti banaka u SAD, zabrinutosti oko svjetskog bankarskog sistema proširile su se i na Evropu jer su dionice globalno povezane švicarske banke Kredi Svis (Credit Suisse) pale i povukle druge velike evropske banke.
Situacija testira evropske finansijske propise i politiku ali i povećava strahove da bi bankarska kriza mogla ugroziti globalnu ekonomiju, pišu svjetski mediji.
Pitanje ‘imuniteta’ na bankarski stres
Krah švicarskog banka natjerao je zvaničnike Evropske centralne banke (ECB) da pitaju banke o njihovoj izloženosti riziku i stavio je na test evropske bankarske propise, piše Volstrit džurnal (The Wall Street Journal), ističući da su investitori zabrinuti da su evropske banke usko isprepletene što predstavlja rizik da bi kolaps jedne institucije mogao srušiti druge.
Nakon što su dionice Kredi Svisa 15. marta ujutro pale za 31 posto, strahovi investitora od izloženosti istom riziku doveli su do gubitka više od 75 milijardi dolara vrijednosti dionica evropskih banaka, pokazuje analiza Dau Džouns market data (Dow Jones Market Data).
Sve do tada, ističe list, dionice evropskih banaka su u cjelini imale bolje rezultate od američkih nakon prošlosedmičnog kolapsa Silikon veli benk (SVB). Međutim, oštar pad dionica Kredi Svisa u srijedu, što je najveći dnevni pad dionica u istoriji te banke, podstakao je nove strahove da region možda neće biti imun na bankarski stres.
Evropski i britanski regulatori uveli su stroge finansijske politike nakon finansijske krize 2008. godine, koja je započela deceniju finansijske i političke nestabilnosti u Evropi. Glavna među tim mjerama bila su pravila da banke povećavaju nivo kapitala i da se manje oslanjaju na dug za finansiranje svog poslovanja i rasta.
Te mjere su, ukazuje Volstrit džurnal na mišljenja analitičara, dovele evropske banke u bolju poziciju nego 2008. da prebrode krizu. U poređenju s američkim bankama, evropske banke imaju više gotovine koja je lako dostupna kao dio imovine, posjeduju veću aktivu koju bi mogli brzo prodati u hitnim slučajevima i manje su osjetljivi na neuobičajeno oštre promjene kamatnih stopa pošto poseduje manje obveznica od američkih banaka, kažu analitičari.
Koeficijenti pokrića likvidnosti banaka daleko su veći u Evropi nego u SAD-u, prema ovosedmičnim podacima Autonomous riserča (Autonomous Research) koji je utvrdio da su u trećem i četvrtom kvartalu evropske banke imale prosječan omjer od 165 posto, dok je američka grupa banaka imala prosječan omjer od 118 posto.
Evropska centralna banka je u četvrtak, 16. marta, najavila dalje povećanje kamatne stope za 50 baznih poena, signalizirajući da je, ukazuje američki biznis kanal CNBC, spremna da obezbijedi likvidnost bankama ako bude potrebno, usred nedavnih previranja u bankarskom sektoru.
Neki analitičari tržišta doveli su u pitanje hoće li predsjednica ECB Kristin Lagard (Christine Lagarde) ipak nastaviti s tim potezom, s obzirom na nedavne šokove u bankarskom sektoru.
Lagard je naglasila da se nedavna previranja na tržištu razlikuju od onoga što se dogodilo tokom globalne finansijske krize 2008., rekavši da je evropski bankarski sektor sada u “mnogo jačoj poziciji”, te je ponovila da je Evropska centralna banka spremna da uskoči, ako bude potrebno.
Najslabija karika
Dionice Kredi Svisa izgubile su više od četvrtine svoje vrijednosti nakon što je njen najveći dioničar, Saudijska nacionalna banka saopštila da neće ulagati više novca u švicarsku banku koja je mnogo prije kolapsa američkih banaka SVB i Signačjur benk (Signature Bank) već bila opterećena problemima, piše Asošiejtid pres (The Associated Press).
Kredi Svis je rano u četvrtak, 16. marta, saopštio da preduzima mjere kako bi osigurao svoje finansije, uključujući opciju da pozajmi do 54 milijardi dolara od Švicarske narodne banke.
Dan ranije, ističe AP, Kredi Svis je izvijestio da su menadžeri uočili “materijalne slabosti” u internim kontrolama banke o finansijskom izvještavanju od kraja prošle godine. To je izazvalo nove sumnje u sposobnost banke da prebrodi oluju, te su investitori, uz zabrinutost zbog mogućnosti pojave skrivenih problema u bankarskom sistemu, brzo prodali dionice banaka.
Kredi Svis je nastojao da prikupi novac od investitora i uvede nove strategije za prevazilaženje niza problema, uključujući loša ulaganja u hedž fondove, česte promjene svog najvišeg menadžmenta i špijunski skandal u koji je umiješan njen rival UBS banka u Cirihu.
Matična banka Kredi Svisa nije pod nadzorom Evropske unije, ali ima bolje entitete koji jesu u nekoliko evropskih zemalja, naglašava Asošiejtid pres, dodajući da Kredi Svis podliježe međunarodnim pravilima koja od nje zahtijevaju da održava finansijske zaštitne rezerve protiv gubitaka kao jedna od 30 takozvanih globalno sistemski važnih banaka ili G-SIB.
Kako ima više podružnica van Švicarske i bavi se trgovanjem za hedž fondove, Kredi Svis je “mnogo veća briga za globalnu ekonomiju” od američkih banaka srednje veličine koje su propale, rekao je Endrju Keningam (Andrew Keningham), ekonomista iz Kapital ekonomiks (Capital Economics).
Međutim, napomenuo je da su problemi banke “dobro poznati, pa ne predstavljaju potpuni šok ni za investitore ni za kreatore politike” te da se Kredi Svis “smatra najslabijom karikom među velikim evropskim bankama, ali nije jedina banka koja se posljednjih godina bori sa slabom profitabilnošću”.
Bankarski strahovi postaju globalni
Strah od neviđenih rizika koji vrebaju u finansijskom sistemu proširio se širom svijeta u srijedu 15. marta, prekinuvši kratku smirenost koja je nastala na tržištima i produbljujući zabrinutost da bi bankarska kriza mogla ugroziti globalnu ekonomiju, ukazuje Njujork tajms (The New York Times).
Nakon što je Kredi Svis saopštio da će pozajmiti oko 54 milijarde dolara od švicarske centralne banke, indeks S&P 500 završio je padom od samo 0,7 posto nakon oporavka od većeg pada 15. marta, ali je trgovanje na tržištima obveznica i roba signaliziralo da su investitori zabrinuti za ekonomiju. Cijene nafte pale su na najniže nivoe u više od godinu dana, dok su prinosi na američke državne obveznice također oslabili.
Ovi potezi su, ističe Njujork tajms, začudili neke investitore, koji smatraju da su ekonomije u Sjedinjenim Državama i drugdje solidnije nego što trenutna previranja to ukazuju.
Haotično trgovanje pripisuju činjenici da su neki investitori bili zabrinuti da bi moglo biti teško uočiti rizike koji vrebaju nakon neuobičajeno brzog povećanja kamatnih stopa tokom prošle godine.
Trgovanje na tržištima obveznica također naglašava krhkost finansijskih tržišta kada investitori ne znaju šta bi se moglo dogoditi sljedeće.
Švicarska nacionalna banka je saopštila da je spremna da podrži Kredi Svis ako bude potrebno, ali ne prije nego što su akcije širom Evrope također bile teško pogođene, uz nagli pad akcija mnogih najvećih banaka u regionu.
Ipak, dodaje Njujork tajms, agencije za rejting su primijetile da su evropske banke manje izložene istim rizicima koji su srušili male banke u SAD, dok su se investitori utješili brzom akcijom vlasti širom svijeta.
(Ne)naučene lekcije
Postoji mnogo razloga za vjerovanje da evropski bankarski sistem nije toliko ranjiv u trenutnoj oluji kao što su pojedine banke u SAD. To nije zato što su evropske banke veoma dobre – to je upravo zato što su u prošlosti djelovale prilično loše, napisao je u komentaru za Fajnenšl tajms (The Financial Times) Daniel Dejvis (Davies), generalni direktor Frontlajn analistsa (Frontline Analysts).
Proteklih godina, evropski regulatori objavili su detaljan set standarda za testiranje kamatnog rizika, uz očekivanje da će biti primenjeni na sve značajnije banke u Evropi. Po tim standardima nerealizovani gubici se ne zanemaruju, dok se stabilno finansiranje primjenjuje u cijelom sektoru.
Međutim, ukazuje Dejvis, trenutna kriza je manje test bankarskog sistema, a više test sistema i načina spašavanja sektora.
Iako je tokom protekle decenije EU pooštravala regulativu jer je prošla kroz višegodišnju krizu eura, u eurozoni ne postoji zajednički sistem osiguranja depozita, a pravila o državnoj pomoći ozbiljna su prepreka vrsti fleksibilnosti koju je na primjer Federalna korporacija za osiguranje depozita do sada koristila u SAD.
To znači da sve zavisi od toga da li se radi o velikoj ili maloj krizi, napisao je Dejvis za Fajnenšl tajms, dodajući da su u “maloj krizi” evropske banke trenutno bolje regulisane i manje izložene riziku kamatnih stopa, dok će se u ozbiljnoj krizi “greške evropskog finansijskog sistema ponovo pojaviti, na nepredvidive načine”.
