Svaka religija, u suštini, ima pretenziju na totalitet, na sveukupnost, jedinstvo individualnog i društvenog života, jedinstvo privatne i javne sfere. Dakle, na jedinstvo onoga što je tokom modernizacije davno razdvojeno, pre svega kroz zakone o razdvajanju države i crkve. I tako dolazimo do središta problema. Stari antagonizam se ponovo pojavljuje. Individualizacija, kao centralna kategorija moderne i ovde se sukobljava sa tradicionalnim, konfesionalnim kolektivizmom koji tu kategoriju ne (pre)poznaje.
Donald Trump bit će prvi republikanski predsjednik u dva desetljeća koji je pobijedio na izborima – postignuće koje naglašava i pogoršava krizu demokracije s kojom se Sjedinjene Države sada suočavaju. Ali Trumpov mandat nije tako jak kao što on tvrdi, a autokracija nije gotova stvar.
Na globalnoj sceni 2024. godina bila je godina definitivnog impregniranja krajnjeg desnog autoritarnog populizma, godina enormnog bogaćenja političkih vladara i diktatora, iz čega će izrasti novi još opasniji i dekadentniji autoritarni vjersko-nepotističko populizam, koji vodi u vladavinu nekoliko najbogatijih porodica na svijetu.
U toj nemoći neoliberalna demokratija postala je kruća, korumpiranija i neodređenija prema novim potrebama čovjeka, istovremeno pomjerajući svoj vokabular o identitetu, suverenitetu i migracijama sve više udesno, što ju je sve više približavalo autoritarnoj populističkoj (neliberalnoj) retorici.
Živimo u talogu vremena. Utisak propasti zajednički je širom političkog spektra. Demokratska politika na Zapadu pretvorila se u sukob dve pobune protiv izumiranja i dve nostalgije: pobune protiv izumiranja koju vode klimatski aktivisti, u strahu da ćemo, ako radikalno ne promenimo svoj način života, uništiti život na Zemlji, i pobune protiv izumiranja u „velikoj zameni“ koju vodi desnica uplašena da će, ako se nešto ne promeni, ovo biti kraj našeg načina života.
Umesto da brane pravo na protest, centristi pokazuju navodnu neutralnost tako što osuđuju Trumpove sledbenike dok istovremeno poriču legitimitet studentima. Ne moramo se sasvim slagati s agendom studentskih kampova da bismo shvatili da su oni prvi pretnja demokratiji, dok ovi drugi imaju potencijal da je ojačaju.
Kao najstarija i najmoćnija demokratija na svetu, moramo shvatiti da izvor snage naše zemlje nisu ni finansijsko bogatstvo ni vojna moć, već slobodarske i demokratske vrednosti. Veliki izazovi našeg doba, od klimatskih promena do globalnih pandemija, zahtevaju da se okrenemo saradnji, solidarnosti i kolektivnom delovanju, a ne militarizmu.
U izbornoj godini strah od kampanje dezinformacija je veliki. Pritom nema razloga za paniku jer je stvarni problem na drugoj strani.
Autori studije ukazuju na sve veće ograničenje slobode mišljenja i slobode štampe, izbore koji nisu fer i nepoštivanje slobode okupljanja u tim zemljama.
Suprotno onome što veruju obožavaoci interneta, okupljanje u fizičkom javnom prostoru i dalje je suštinski važno za demokratiju. Jedan od razloga je to što se već postojeće društvene nejednakosti u onlajn svetu dodatno produbljuju. Takođe, bogati su u poziciji da internet koriste na efikasnije načine
Na ideološkom i praktično-represivnom planu, pak, „demokracija“ se štiti od radikalno postavljenog zahtjeva da se demokratizira. I to čini na drastično nedemokratski način. Slično spaljivanju vještica, progoni Assangea, Snowdena i Manning predstavljaju egzemplarna kažnjavanja: okrutnost sankcija ne proizlazi iz težine „zločina“, nego iz potrebe da se upozori na sudbinu koja čeka one koji se ne podvrgavaju vladanju i koji destabiliziraju politički poredak.
Foto: Arhiv Italijanska filozofkinja Donatella Di Cesare u intervjuu za njemački Frankfurter Rundschau govorila je o demokratiji u Europi danas, viktimizaciji politike te o ponovnom pokretanju stvaralačke snage građana. Gospođo Di Cesare, trebamo li se bojati za našu demokraciju? Bojazan…
