Osim slabe i rasparčane odbrambene linije, suverena Crna Gora ima i problem definisanja i uokviravanja kapaciteta za odbranu. Koje su to nove ideje i nove reformatorske snage u državi; da li se one mogu konstituisati kao izborno efikasne strukture izvan postojećih partijskih okvira?
Uprkos istraživačkim naporima analitičara i uvjeravanjima domaćih političkih vidovnjaka, niko ne zna zasigurno šta donosi novi dan i kakva politička i društvena nevera očekuje Crnu Goru po okončanju skorih predsjedničkih izbora.
Nezahvalno je predviđati, jer početkom aprila crnogorsko političko more može biti ,,malo, do umjereno valovito“, ali nije nemoguće da se iznad njega sastave i ukrste primorska bura i podgorički sjever, koji jednako strastveno smrzavaju do kosti.
Ono što je moguće i potrebno jeste iznova skicirati neke od elemenata koji čine realnost našeg urušenog društva i ukazati na egzistencijalnu prijetnju državnoj suverenosti i ekonomskom poretku, kao i evropskoj budućnosti Crne Gore. Takođe je neophodno da se naša očekivanja, nade i pretpostavke pozicioniraju u odnosu na političku i geostratešku realnost na terenu, i ponoviti kakva su moguća rješenja duboke krize u Crnoj Gori.
PESIMISTI, OPTIMISTI I UMJERENI OPTIMISTI…
Od vremena promjene vlasti u jesen 2020. godine, vječiti optimisti tvrde da nije sve izgubljeno. Uvjeravaju nas da će, prije nego što vladajući orkestar za političke svadbe i državotvorne sahrane odsvira u crnogorskoj Skupštini završnu partituru svojeg rekvijema, naše epsko čojstvo i naš poslovični inat nekako iščupati suverenu i nezavisnu Crnu Goru iz samrtnog zagrljaja njenih političkih vođa i njihovih nalogodavaca.
Umjereni optimisti, u koje spada i potpisnik ovih redova, žale za mnogim propuštenim prilikama da se, od vremena obnavljanja nezavisnosti, izgrade snažne, nezavisne i profesionalne institucije i državna birokratija koje bi bile otporne na izazove promjene struktura na vlasti, atavističke nagone regionalnih kleronacionalista, apetite lokalnih kleptokrata, i snove o neograničenoj moći ambicioznih partitokrata.
Umjereni optimisti zagovaraju konstituisanje građanskog jezgra koje bi moglo učiniti otklon od postojećih partitokratskih struktura u nadi da NATO i politički Zapad ipak neće Crnu Goru puštiti niz poslovičnu ,,mutnu Maricu“.
Ponavljaju i ranija upozorenja da pro-srpski kleronacionalistički politički subjekti kakav je, između ostalih, Demokratski front nijesu i ne mogu biti partneri Zapada.
Kao što je poznato, emotivni ankeri, simbolički efekti i motivacioni dometi optimizma su značajni i delekosežni. Na nivou teorije, optimizam može djelovati na različite načine. Nepresušni optimizam može biti snažna motivacija da se izdrži pritisak pod kojim se određeno društvo nalazi. U svojoj najboljoj izvedbi, u društvima koja, poput crnogorskog, proživljavaju sistemsku i institucionalnu krizu, optimizam može kreirati tačku okupljanja novih reformatorskih ideja i snaga, kako bi se društvo spasilo od potpunog rastakanja.
Takođe, optimizam može biti okvir u kojem se racionalizuje nemoć i eventualni poraz, tako što se normalizuje konstatacija da ,,smo uradili sve što je bilo u našoj moći“. Ovim se ocrtavaju limiti odbrambenih napora i sposobnosti (volje?) kolektiva da se ujedini oko zaštite zajedničkih vrijednosti, a protivničko djelovanje se prikazuje kao kataklizmični cunami kojem ni brojnije i bogatije zajednice ne bi mogle odoljeti.
Niko osim nas samih neće promijeniti i popraviti sadašnju tešku situaciju. Građansku Crnu Goru tek treba razvijati, i neophodna je mobilizacija onih koji još uvijek gaje nadu da se budućnost države i društva može i treba graditi paralelno, ali nezavisno od rigidnih okvira samodovoljnosti političkih partija koje već tri decenije privatizuju ideju građanske Crne Gore
Iako potpisnik ovih redova odavno zagovara potrebu da se osmisli i definiše ta nova tačka okupljanja, činjenica je da se oba pomenuta nivoa optimizma lome o poslovične hridi crnogorske i regionalne političke, ekonomske i društvene realnosti, koja neumoljivo ukazuje na slabašnost i plitke temelje naših nadanja.
OFANZIVA I ODBRANA
Optimizam je za svaku pohvalu, ali nije dovoljan da bi se savremena Crna Gora oduprla ofanzivi velikosrpskog kleronacionalizma. Neophodno je organizovati efektnu odbranu koja ne bi smjela potpuno zavisiti od dobre volje inostranih partnera, već treba da bude utemeljena prvenstveno na domaćim snagama i kapacitetima.
Nadanje u NATO strukturu koja će braniti svoju članicu ima utemeljenje u povelji ove vojno-političke organizacije. Ova premisa odbrane je bazirana na slučaju vojnog napada na državu članicu.
Ono što često izmiče našoj pažnji je činjenica da bilo koja slabašna država, pa i država-članica NATO saveza može izgubiti suverenitet, promijeniti državno-pravni status ili biti pretvorena u ekonomsku i političku koloniju bez ispaljenog metka u sukobu sa nekim spoljašnjim neprijateljem. Sve ovo, i mnogo više, mogu da oposle domaći politički predatori.
Kolonizatorsku mobu takvih domaćih štetočina u Crnoj Gori podržava američka administracija kroz okvir poznat kao Otvoreni Balkan i kroz, de facto, podršku Dritanu Abazoviću koji trenutno dekonstruiše sopstvenu državu. Imajući ovo u vidu, nije sasvim jasno od čega bi, zašto, i kako NATO trebalo da odbrani Crnu Goru.
Kada je u pitanju povjerenje u zadatu riječ izaslanika političkog Zapada i njihovu kritiku DF-a, moramo obratiti veću pažnju na to šta oni rade, a manju na to šta govore.
ZAPAD I MI
Kako će administracije u Vašingtonu, Briselu i Berlinu reagovati na moguću izbornu pobjedu Andrije Mandića ili moguću kasniju parlamentarnu pobjedu koalicije prosrpskih kleronacionalista i para-zelenih kleptokrata u Crnoj Gori? Što će uraditi ako ove moguće izborne pobjede pokažu značajnu procentualnu podršku DF-u i njegovim satelitima u Crnoj Gori; kako će politički Zapad reagovati na ovakve ,,izraze volje građana“?
Kako će administracije u Vašingtonu, Briselu i Berlinu reagovati na moguću izbornu pobjedu Andrije Mandića ili moguću kasniju parlamentarnu pobjedu koalicije prosrpskih kleronacionalista i para-zelenih kleptokrata u Crnoj Gori? Što će uraditi ako ove moguće izborne pobjede pokažu značajnu procentualnu podršku DF-u i njegovim satelitima u Crnoj Gori, kako će politički Zapad reagovati na ovakve ,,izraze volje građana“?
Možemo li vjerovati da bi u situaciji rata u Ukrajini i u trenutku kada Zapad ulaže velike napore da udovolji Aleksandru Vučiću kako bi se pacifikovali srpsko-albanski odnosi, zapadne vlade bile spremne da izoluju Crnu Goru, prekinu diplomatske odnose, zavedu sankcije ili urade nešto slično zato što su vlast i formalno preuzeli Vučićeva politička pješadija iz DF-a?
Ko još uzima za ozbiljno upozorenja o zatvaranju procesa evropskih integracija ako bi na vlast došli oni kojima svakako nije stalo do EU integracija i čija ujediniteljska stremljenja su okrenuta ka Beogradu i Moskvi?
Istorija se zaista ponavlja i ostaje da vidimo da li će u slučaju Crne Gore to ponavljanje biti farsično ili tragično.
Očigledno je da Zapad Crnu Goru tretira kao monetu za potkusurivanje u globalnom natjecanju sa Rusijom i zato što je ona podijeljena, ekonomski iscrpljena i opljačkana, politički nestabilna i vjerski radikalizovana.
Istorija nam govori da je slične situacije i probleme širom svijeta Zapad, kao po pravilu, ostavljao na rješavanje i pacifikaciju nekom lokalnom ili regionalnom hegemonu koji je privremeno bivao pretvoren u partnera za dijalog. Savremena dešavanja jasno pokazuju da Aleksandar Vučić danas ima ulogu ovakvog hegemona.
ŠIROM ZATVORENIH OČIJU
Politički Zapad žmuri pred dvijema činjenicama.
Prva je da je najznačajniji politički akter u Crnoj Gori, u stvari, Crkva Srbije. Svi politički potezi partijskog sazvježđa koje naseljavaju Demokratski front, Evropa sad, SNP, Demokrate Alekse Bečića, i Ura Dritana Abazovića su koordinisani od strane ove vjerske organizacije iz Srbije.
Važno je pomenuti tijesne veze Crkve Srbije sa njenim pandanom u Moskvi.
Druga je zabluda da Dritan Abazović može da bude faktor koji marginalizuje uticaj Crkve Srbije tako što drži DF na korak od formalnog preuzimanja svih poluga vlasti. Zapadni emisari ne prepoznaju (ili ne žele da prepoznaju) istinsku ulogu Abazovića kao populiste koji je vođen materijalnim interesima, i koji je samo izvođač radova na gradilištu savremene srpske Sparte.
Za zapadne centre moći nije važna činjenica da je Abazović uradio više na urušavanju države čiji je formalni predsjednik vlade, nego što je to uradio Savo Fatić kao potpredsjednik Podgoričke skupštine 1918. godine.
Zapad je u zabludi i kada vjeruje da su povremena verbalna kritika kleronacionalističkog DF i tolerisanje (podrška?) premijerske štetočine Abazovića istovremeno podrška savremenoj i evropskoj Crnoj Gori.
Cijenu te zablude plaćaju svi građani Crne Gore.
Na našu nesreću, kao što vidimo iz svakodnevnih dešavanja u Crnoj Gori, država je rastočena naočigled i uz prećutnu podršku političkog Zapada. Nekadašnji zapadni partneri suverene Crne Gore su postali aktivni učesnici u njenoj klerikalizaciji i u velikodušnom otvaranju vrata ruskom uticaju u Jugoistočnoj Evropi.
Za zapadne centre moći nije važna činjenica da je Dritan Abazović uradio više na urušavanju države čiji je formalni predsjednik vlade, nego što je to uradio Savo Fatić kao potpredsjednik Podgoričke skupštine 1918. godine. Zapad je u zabludi i kada vjeruje da su povremena verbalna kritika kleronacionalističkog DF-a i tolerisanje (podrška?) premijerske štetočine Abazovića istovremeno podrška savremenoj i evropskoj Crnoj Gori. Cijenu te zablude plaćaju svi građani Crne Gore
Zaustavljanje ovakve predatorske ofanzive na Crnu Goru se ne može oslanjati samo na stare zasluge i bivše političke aferime.
IMA LI SUVERENISTIČKOG BLOKA
Davnošnji dostojanstveni i snažni suverenistički plamen je tokom posljednje dvije decenije recikliran i deformisan do mjere u kojoj je pretvoren u plamičak što podgrijeva partijske interese i izborne projekcije. I najnevjernije Tome danas priznaju da ne postoji ono što se bezrazložno naziva suverenističko političko tijelo.
Ono se, iskreno govoreći, nikada nije konstituisalo kao vanpartijska, stabilna, ideološki profilisana, brojčano snažna i politički efektna struktura, jer nije bilo uslova da se razvija u okvirima istinske građanske opcije.
Nakon odlaska LSCG s političke scene u Crnoj Gori, ostao je suverenistički slogan na kojem su druge partije gradile svoje utemeljivačke narative. Ti narativi su prvenstveno bili stavljeni u funkciju osvajanja predizbornih partijskih titula suverenističkog šampiona. Takmičenje za taj pehar još uvijek traje.
Zato danas prepoznajemo komadiće ove retorike u savremenim predizbornim narativima partija koje su do jeseni 2020. godine vršile vlast u državi. Neefikasnost i partijska zavisnost svih popularnih pokušaja da se tokom posljednje dvije godine animira crnogorska javnost povrđuju utemeljenost ove depresivne konstatacije.
Osim slabe i rasparčane odbrambene linije, suverena Crna Gora ima i problem definisanja i uokviravanja kapaciteta za odbranu. Koje su to nove ideje i nove reformatorske snage u državi? Da li se one mogu konstituisati kao izborno efikasne strukture izvan postojećih partijskih okvira?
U POTRAZI ZA NOVIM IDEJAMA
Ovo su rješenja na kojima se mora raditi. Trošimo se u diskusijama oko toga koja od postojećih partijskih struktura ili međunarodnih adresa može i treba pomoći. Bilo bi korisnije da se ta energija iskoristi kao pogonsko gorivo za formulisanje novih ideja i snaga koje bi očuvale ono što se od državne nezavisnosti i suvereniteta može očuvati.
Vraćajući se na nadu, inat i umjereni optimizam s početka ovog teksta, težina i kompleksnost trenutne situacije u Crnoj Gori nalaže da se fokusiramo na definisanje tih novih snaga i novih političkih izraza. To je najbolji, ako ne i jedini način da nove snage dođu u poziciju da vode post-DPS i post- Ura/DF Crnu Goru ka punopravnom članstvu u Evropskoj uniji.
Predsjednički izbori su važan, ali samo jedan u nizu predstojećih testova naše spremnosti da definišemo taj novi politički izraz, a njegovu snagu uobličimo i konkretizujemo kako bi mogao da igra značajnu ulogu u nastupajućim parlamentarnim izborima, i nakon njih.
Na kraju, niko osim nas samih neće promijeniti i popraviti sadašnju tešku situaciju. Građansku Crnu Goru tek treba razvijati, i neophodna je mobilizacija onih koji još uvijek gaje nadu da se budućnost države i društva može i treba graditi paralelno, ali nezavisno od rigidnih okvira samodovoljnosti političkih partija koje već tri decenije privatizuju ideju građanske Crne Gore.
