foto: Capital.ba
Hidroelektranu „Buk Bijela“ gradiće jedna od tri kineske firme koje su trenutno same u trci za ovaj projekat vrijedan 250 miliona evra. Ovo će biti treći kapitalni energetski objekat koji je Republika Srpska povjerila kineskim kompanijama, otkriva portal CAPITAL.
HE „Buk Bijela“ je zajednički poduhvat „Elektroprivrede Republike Srpske“ i „Elektroprivrede Srbije“ i dio je projekta hidroenergetski sistem Gornja Drina koji osim ove predviđa gradnju još dvije hidroelektrane.
Kompletan projekat će biti finansiran u omjeru 51 odsto “Elektroprivreda Srbije”, 49 odsto “Elektroprivreda Republike Srpske”, koliki je i udio suvlasništva u zajedničkoj firmi „HES Gornja Drina”.
S obzirom na to da je Srbija većinski vlasnik zajedničkog preduzeća, nije bilo obaveze raspisivanja tendera, zbog čega je rukovodstvo „HES Gornja Drina“ direktno pregovaralo sa potencijalnim izvođačima.
Izvođač treba da obezbijedi i finansiranje
U opciji je, prema našim informacijama, bilo desetak firmi od kojih su na kraju konkretne ponude dostavile samo tri kineske kompanije.
Najnižu ponudu vrijednu 248 miliona evra dostavio je „Dongfang Electric Corporation“.
Ponuda kompanije „Power China“ teška je 263 miliona evra, dok je ponuda kompanije „Energy China“ za milion skuplja i iznosi 264 miliona evra.
Osim izgradnje firma koja bude izabrana za izvođača treba da obezbijedi i finasiranje, odnosno planirana je izgradnja po sistemu „ključ u ruke“, tako da će se pri odabiru najpovoljnije ponude gledati i uslovi finansiranja.
Garanciju za vraćanje kredita daće i Vlada RS i Vlada Srbije, a naknadno će biti odlučeno ko će za koliki iznos da garantuje.
Da su ove kompanije u trci za gradnju „Buk Bijele“ za CAPITAL je potvrdio i pomoćnik ministra energetike i rudarstva RS Milan Baštinac koji je ujedno i predsjednik Upravnog odbora preduzeća „HES Gornja Drina“.
Baštinac kaže da je u toku evaluacija dostavljenih ponuda koja bi trebalo da bude gotova do 1. septembra.
„Kada je u pitanju sam projekat izgradnje HE „Buk Bijela“ u toku su pripremni radovi koji bi trebali da budu gotovi do kraja septembra, kada bi lokacija bila spremna za generalne radove“, kaže Baštinac.
Sama gradnja hidroelektrane, međutim, sigurno neće početi do polovine iduće godine s obzirom na to da nakon izbora najpovoljnijeg ponuđača tek kreću pregovori sa njima o konkretnim ugovornim odredbama.
Sporovi koče projekat
Takođe, ono što ovaj projekat usporava su dva spora koja se vode paralelno.
Jedan se vodi pred Ustavnim sudom BiH koji je po zahtjevu 24 poslanika Predstavničkog doma parlamenta BiH polovinom 2021. godine utvrdio da postoji spor u vezi sa odlukama o koncesijama, odnosno to što je Republika Srpska dala koncesiju za izgradnju HE Buk Bijela na rijeci Drini u opštini Foča.
Foto: Capital.ba
Poslanicima iz Federacije BiH koji su podnijeli apelaciju bilo je sporno to što koncesiju dodjeljuje Republika Srpska, a ne institucije BiH, jer se radi o, kako su tvrdili, “međudržavnom” projektu.
Nakon što je utvrdio da postoje pravne dileme, Ustavni sud je naložio Komisiji za koncesije BiH da u roku od tri mjeseca riješi spor.
Kako taj rok nije ispoštovan, Ustavni sud BiH je Komisiji produžavao rok, ali ona nije uspjela završiti posao već je sve ponovo prebacila Ustavnom sudu BiH. čija odluka se još uvijek čeka.
Takođe, pred UNESCO-om se vodi spor koji je oko potencijalnog narušavanja zaštićenog područja Durmitora pokrenula Crna Gora.
Po navodima iz Crne Gore, zaštićeno područje Durmitora bi se narušilo izgradnjom Hidroelektrane Buk Bijela u Foči.
Tim povodom krajem prošlog mjeseca je u Parizu održan sastanak predstavnika Vlade Republike Srpske sa direktorom UNESCO-a za Svjetsko nasleđe Lazarom Assomo-om, na kojem je dogovoreno da će biti izrađena dodatna ekološka studija za ovu hidroelektranu koja će obraditi moguće efekte na zaštićeno područje Nacionalnog parka Durmitor.
Inače, kamen temeljac za „Buk Bijelu“ na Drini položili su polovinom maja 2021. godine premijeri Republike Srpske i Srbije Radovan Višković i Ana Brnabić, a odmah nakon toga krenuo je spor pred Ustavnim sudom.
Prema projektu sistem hidroelektrana “Gornja Drina” sastoji se od tri hidroelektrane koje će zajednički graditi Srbija i Republika Srpska.
Vrijednost prve hidroelektrane, odnosno HE „Buk Bijela“ je oko 250 miliona evra, dok je vrijednost ukupne investicije procijenjena na oko 520 miliona evra.
Ekolozi protiv gradnje hidroelektrana
Iz Centra za životnu sredinu Banjaluka kažu da su u vezi sa ovim projektom razgovarali i sa predstavnicima lokalne zajednice i institucija RS kako bi dobili sliku koliko je sam taj projekat uopšte od javnog interesa, ali i koliko će naštetiti životnoj sredini.
Kaže da je lokacija ove HE i druge dvije koje se takođe planiraju graditi predviđena u gornjem slivu rijeke Drine koje je jedno od najznačajnijih prirodnih bogatstava u RS.
„Mi smo apsolutno protiv tog projekta zbog činjenice da struje imamo sasvim dovoljno kao i hidroenergetskih objekata. Ono što nama nedostaje je solarna i energija iz vjetra, a posebno nam fali solarne energije koju građani mogu sami proizvoditi“, rekao je uza CAPITAL Vladimir Topić iz Centra za životnu sredinu.
Kinezi grade i HE „Dabar“
Izgradnjom HE „BuK Bijela“ kineske kompanije će nastaviti prodor u energetskom sektoru Republike Srpske.
Naime, ova HE je treći veliki projekat energetski projekat koji Kinezi rade u Srpskoj.
Podsjećamo, krajem juna je, nakon nekoliko odgađanja, počela izgradnja hidroelektrane „Dabar“ koju takođe po sistemu ključ u ruke gradi kineska kompanija Gezuba grupa.
Ugovor za ovaj projekat, vrijedan 338 miliona evra, potpisan je još u maju 2020. godine.
Foto: ERS
Vlada Republike Srpske dala je garanciju za 85 odsto vrijednosti ugovora, dok je Elektroprivreda RS uplatila 15 odsto, kao i ostale naknade.
Gradnju HE kreditira Izvozno-uvozna banka Kine.
Ukupna vrijednost HE „Dabar“ procijenjena je na oko 660 miliona KM, a CAPITAL je ranije pisao da je cijena izgradnje u samo nekoliko godina porasla za 300 miliona maraka.
Generalni direktor „Elektroprivrede RS“ Luka Petrović rekao je ranije da je rok za završetak radova 46 mjeseci.
Pored HE „Dabar“, kineske kompanije grade i hidroelektrane „Bistrica“ u Foči.
Kamen temeljac za početak građevinskih radova na izgradnji hidroelektrana na rijeci Bistrica postavljen je 27. decembra 2021. godine, uz prisustvo premijera RS Radovana Viškovića i ministra energetike i rudarstva RS Petra Đokića, i to bez potrebnih građevinskih i ekoloških dozvola, kao i bez novca za gradnju.
Izgradnja energetskog sistema hidroelektrane Bistrica, koji će se sastojati od tri elektrane ukupno će koštati 102 miliona evra, a novac za izgradnju treba da obezbijedi investitor, preduzeće „Hidroelektrane Bistrica“, koje su u većinskom vlasništvu „Hidroelektrane na Drini“.
„HE na Drini“ kao investitor imale su dosta problema da obezbijede novac za taj projekat, a to pitanje i dalje je jedan od velikih problema što se može vidjeti i na Skupštinama akcionara ovog preduzeća.
Naime, na posljednjoj Skupštini akcionara „HE na Drini“ koja je održana krajem jula, pojedini akcionari su imali zamjerke na velika izdvajanja ovog preduzeća za dokapitalizaciju HE „Bistrica“ navodeći da se time finansijski iscrpljuju „HE na „Drini.
