Foto: Dejan Rakita
Milorad Dodik, predsjednik Republike Srpske, nedavno je najavio da će nagraditi službenike iz Republike Srpske, ako se povuku iz institucija Bosne i Hercegovine. Samo za njihova bruto primanja godišnje, prema trenutnom državnom budžetu, bilo bi mu potrebno 328.936.667 KM. Gdje bi smjestio njih oko 7.000, nije precizirao. Ako ovome dodamo i službenike u institucijama na nivou entiteta i njihova bruto primanja u iznosu od 1.016.728.350 KM, jasno je da bi samo za plate bilo potrebno 1.345.665.017 KM.
Aktuelnom predsjedniku u prilog ne idu ni ostale cifre. Do 2026. godine mora da pronađe četiri miljarde KM za vraćanje novca kredita kojima je zadužio entitet. Kada se zbroji budžet Republike Srpske (5.383.000.000 KM), dugovanja i primanja onih koji bi napustili državne jasle, Dodik bi samo za ovaj period morao da obezbijedi ukupno 20.635.810.001 KM.
Da li je realno za očekivati, možda će kroz koju godinu znati da objasni predsjednik.
Ali, plate službenika u aktuelnom budžetu Republike Srpske jesu realnost. Broj zaposlenih konstanstno se mijenja, stranačka zapošljavanja nisu novina pa nadležne institucije nikada nisu ni saopštile konačan broj onih čija primanja obezbjeđuju građani.
Samo u instituciji Predsjednika RS ove godine na plate će biti potrošeno 3.385.000 KM, a u Narodnoj skupštini RS – 8.735.000 KM. Vijeće naroda RS po ovom osnovu troši 3.630.000, Ustavni sud RS 2.176.200, Vlada RS 2.925.700 KM, a uz Vladu ide i njena Služba za zajedničke poslove – 5.796.000 KM.
Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove, kojom upravlja sin Dodikovog kuma Bude Stankovića, Dragan Stanković, za plate službenika će do kraja godine dati 27.073.700 KM, Inspektorat RS 16.302.000 KM, Republička uprava Civilne zaštite 7.756.100, Republički sekretarijat za raseljene i migracije 2.441.800, Ugostiteljski servis Vlade RS 4.608.000 KM.
Vrh vlasti u Republici Srpskoj pažnju naročito posvećuje policiji. Na čelu Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srpske je Siniša Karan, jedan od najbližih saradnika Milorada Dodika, pa odanost nije upitna. Službenike im na okupu drži nevjerovatnih 247.841.500 KM namijenjenih za bruto primanja. Nasuprot tome u budžetu stoji stavka „institucije kulutre“ – 19.583.700 KM.
Milionski iznos namijenjen je i za uposlene u Poreskoj upravi Republike Srpske – 29.100.000, ali i Ministarstvo finansija 7.046.000 KM. Za Tužilaštvo Republike Srpske i Posebno odjeljenje za suzbijanje korupcije, organizovanog i najtežih oblika privrednog kriminala kriminala zaoravo i nema, ali su zato plate itekako vidljive – ukupno 2.692.200 KM.
Pravobranilaštvom RS i dalje rukovodi Milimir Govedarica, ranije upetljan u nelegalne poslove oko eksproprijacije zemljišta i mahinacije u preprodaji svoje imovine, čime je, kako si pisali mediji, oštetio budžet za oko dva miliona KM. Za potrebe vlasti braniće neodbranjivo, a institucija na čijem je čelu za plate će dobiti 5.356.600 KM.
Ogromni iznosi iz budžeta namijenjeni su Sudskoj policiji – 8.070.000 KM, Kazneno-popravnom domu Banjaluka – 7.989.100, KPZ Foča – 8.122.900, banjalučkom Osnovnom sudu – 8.591.500 KM, Ministarstvu poljoprivrede i šumarstva RS – 6.380.000, Fondu penzijsko-invalidskog osiguranja 17.924.600… Helkopterskom servisu RS, čije usluge svakodnevno u stranačkoj kampanji koristi Milorad Dodik, namijenjeno je 1.155.000 KM…
DUG OD 6,4 MILIJARDE KM
Iz Ministarstva finansija RS u julu ove godine navedeno je da je RS zadužena 3,1 milijardu KM, da dug jedinica lokalne samouprave iznosi 121,8 miliona КM, a javnih preduzeća i Investiciono-razvojne banke RS nešto više od milijardu KM.
Od ukupnog unutrašnjeg duga, direktan dug RS je oko 1,6 milijardi KM, jedinica lokalne samouprave 360,2 miliona КM, dok dug fondova socijalne sigurnosti iznosi 170,6 miliona КM. Ukupan dug RS koji podliježe zakonskom ograničenju iznosi nešto manje od 6,3 miliona КM.
„U Informaciji o stanju duga RS pripremljenoj za sjednicu Narodne skupštine RS navodi se da je prošle godine, po osnovu zaduženja RS i indirektnog zaduženja RS, stvoreno obaveza u ukupnom iznosu od 663,53 miliona КM. Na spoljno zaduženje odnosi se 271,7 miliona КM (217 miliona КM po osnovu instrumenata za finansiranje budžetske potrošnje, tj. po osnovu kredita Svjetske banke i kredita Exim Bank Mađarska, a 54,7 miliona КM po osnovu investicionih projekata), od čega se na obaveze jedinica lokalne samouprave i javnih preduzeća i IRB RS odnosi 28,83 miliona КM. Unutrašnje zaduženje tokom prošle godine povećano je za 391,86 miliona КM (86,3 miliona КM emitovanih trezorskih zapisa, 299,7 milion КM emisija obveznica javnom ponudom, te 5,9 miliona КM po osnovu verifikacije obaveza regulisanih Zakonom o unutrašnjem dugu RS). Istovremeno, po osnovu servisa duga RS i indirektnog duga Republike Srpske u 2022. godini je iz budžeta Republike Srpske plaćeno 569,72 miliona КM“, takođe su pisali mediji u julu ove godine.
Ukupan dug RS iznosi 6,4 milijarde KM…
PRESKUPE MILORADOVE KRIZE
Na pitanje – može li Milorad Dodik finansirati krize koje proizvodi, odgovor je više nego jasan. Ne može.
„Do kraja godine mora da nađe još 500 miliona KM za otplatu duga, iduće milijardu, pa još milijardu… 2026. miljardu i po! Osim toga, njegova ideja o službenicima nema zakonsko uporište. Tim ljudima treba obezbediti radno-pravni status, plaćati pripadajuće troškove, jer svaki ugovor mora da bude prijavljen. Neka nađe 300 miliona za finansiranje, ja ću aplaudirati. Na kraju, gde će ih smestiti? Kupovaće stolove na tri sprata pa onaj poslednji neće smeti da nosi suknju?! Doduše, možda i hoće, jer sve može. Znate, bordel je pristojna radna organizacija za ovo“, rekla je nedavno za Žurnal ekonomistica Svetlana Cenić.
I ekonomski analitičar Zoran Pavlović za Žurnal je objasnio aktuelno stanje:
„Ekonomski gledano, nije sjajno. Imali smo mnogo problema sa svinjskom kugom, sa nevremenom… Desio se i pad potražnje evropskih kupaca, privredna aktivnost je znatno smanjena. Nešto bolja situacija je sa indirektnim porezima, ali ukupno posmatrano – nije sjajno. Ako tome dodamo da ljudi iz javnog sektora brzo nauče da troše i da se bahate, dodatni troškovi na postojeći budžet RS bili bi preveliko opterećenje. Takođe, trenutne obaveze RS su ogromne i takve da se pokušavaju pronaći novi izvori finansiranja i kreditiranja.“
Republika Srpska je od početka 2023. godine na berzi 13 puta pozajmljivala novac i povukla ukupno 685 miliona KM. Prije samo nekoliko dana se, prodajom obveznica, zadužila 145 miliona KM, a od Izvozno-uvozne banke Mađarske uzela je kredit od 30 miliona eura.
Dodika, međutim, ne napušta optimizam koji građane itekako košta:
„Krajem oktobra idem u Rusiju na još jedan sastanak sa Vladimirom Putinom. Ruski predsjednik je najbolji čovjek kojeg sam upoznao u politici i ponosan sam što imam priliku da s njim razgovaram. Trebao bih ići i u Kinu, gdje ću se sastati sa predsjednikom Xi Jingpingom. Sastajem se i sa Viktorom Orbanom u Budimpešti, a u narednom periodu planiran je i sastanak sa predsjednikom Azerbejdžana Ilhamom Alijevim.“
