Ilustracija: Gianluca Constantini
Dana 6. maja, Izrael je počeo žestoku ofanzivu na Rafah, područje u Gazi na granici sa Egiptom gdje mjesecima stješnjeno pokušava da preživi skoro milion i po ljudi. Većina živi u šatorima, sa minimalno hrane, vode i u konstantnom strahu. Već 7. maja kopnene snage izraelske vojske su ušle u Rafah. Najmanje 12 ljudi je ubijeno u bombardovanju tokom prvih par sati. Ubijanje je nastavljeno i još traje. Izraelske snage onemogućavaju pristup preostalim bolnicama, a svi izlazi i ulazi iz i u Gazu su sada blokirani. “Mi smo doslovno zarobljeni”, javlja Hindi Al-Khoudary, palestinska novinarka iz Gaze. Pristanak Hamasa na primirje o kojem su pregovarali u Kuvajtu, Izrael je odbacio kao laž.
Više od 35.000 ljudi ubijeno je u Gazi tokom proteklih sedam mjeseci. Većina žrtava su djeca. Generalni direktor Svjetske zdravstvene organizacije Tedros Adhanom Ghebreyesus, tvrdi da svakih deset minuta jedno dijete biva ubijeno u Gazi. “Nema sigurnog mjesta i niko nije siguran u Gazi”, tvrdi Ghebreyesus. Broj ranjenih je odavno prešao 80.000. Euro-Med Human Rights Monitor dokumentovao je 140 masovnih grobnica u Gazi u kojima su pronađena tijela sa svezanim rukama na leđima.
Istovremeno, podrška Zapada za vlasti u Izraelu ostaje neupitna. Većina i dalje šalje oružje i sankcioniše svaku javnu kritiku, ne prezajući od hapšenja i nasilje tokom uglavnom mirnih protesta koji se u ovom trenutku dešavaju skoro u cijelom svijetu. Protesti su u toku čak i u Tel Avivu gdje okupljeni traže razmjenu preostalih talaca (njih oko 30) i prekid neprijateljstava.
Veliki međunarodni mediji uglavnom i dalje izvještavaju o ratu “Izraela protiv Hamasa”, izbjegavajući govoriti o genocidu u kojem stradaju većinom civili i u kojem su uništeni uglavnom civilni objekti. U Palestini više nema škola, univerziteta, srušeni su skoro svi vjerski i objekti kulture, skoro sve bolnice. Skoro je sve je sravnjeno sa zemljom.
Nada dolazi od Z generacije
Ipak, čini se generacije koje dolaze nisu više spremne na laži niti da podržavaju i šute o zločinima koje čine zapadni lideri u njihovo ime. Na čelu globalnih protesta u ovom trenutku se nalaze studenti, mladi ljudi koji ne vjeruju velikim medijima, ne vjeruju zapadnim liderima, za koje nema idola, i koji se povezuju sa svojim vršnjacima u svijetu i uče jedni od drugih. Mladi ljudi koji znaju šta je solidarnost i kako se ona pokazuje. Njihovi glasovi i akcije su u ovom trenutku jedini tračak nade da je ipak moguće izgraditi neki drugačiji svijet.
Ovaj globalni studentski ustanak (intifada) pokrenuli su studenti Columbia univerziteta u New Yorku. Ovaj prestižni američki univerzitet decenijama je mjesto gdje se njegovala kritička misao, a studenti su ne rijetko pokretali pobune i organizovali okupacije kampusa. Sa fakulteta gdje je predavao i palestinski mislilac Edward Said, generacije danas ukazuju na aparthejda i zločine koji čine izraelske snage na okupiranim teritorijama.
Okupaciju kampusa studenti Columbie počeli su 18. aprila. Na okupaciju je pozvala koalicija koju čini 120 grupa, a među kojima su najistaknutije Studenti za pravdu u Palestini i Jevrejski glasovi za mir. Studenti i profesori koji su im se pridružili ne traže samo primirje u Palestini, nego i prekid slanja oružja Izraelu, prekid saradnje ovog univerzitet sa vladom u Tel Avivu i univerzitetima u toj zemlji, te zahtijevaju da znaju na koji način univerzitet troši novac od njihovih školarina.
Elitni univerziteti u SAD, uključujući i Columbiju, redovno i godinama ulažu u kompanije koje su povezane sa Izraelom, uključujući Microsoft, Amazon i Alphabet, te u saradnji sa tamošnjim univerzitetima rade na globalnoj militarizaciji. Odgovor predsjednice Univerziteta, Miouche Shafik i upravnog odbora univerziteta na ove zahtijeve je nasilje. Oni su pozvali i dozvolili ulazak specijalnih policijskih snaga u kampus koji se nisu libili od upotrebe brutalne sile protiv mladih ljudi i profesora koji nisu pružali otpor. Istovremeno, studenti bivaju izbačeni ili suspendovani, kao i profesori od kojih je određeni broj izgubio posao.
Solidarnost kao odgovor na nasilje
No, željeni efekat, širenje straha među cijelom populacijom, nije postignut. Nakon što su demonstranti izbačeni iz kampusa, protesti su nastavljani oko Columbie i traju i dalje. Nasilje je ustvari postalo poziv studentima u cijelom svijetu da se pobune i pokažu solidarnost, ne samo sa kolegama na Columbii, nego mnogo važnije sa Palestincima u Gazi. I tako je krenuo cijeli talas okupacija kampusa prvo u Americi, a potom u Australiji, Velikoj Britaniji, Japanu, na Kubi, u Indiji, u Francuskoj, Danskoj, Austriji, Njemačkoj, Holandiji… Odgovor vlasti u gotovo svim ovim zemljama je nasilje. Brutalne slike šire se putem društvenih i alternativnih medija (mainstream mediji uglavnom izbjegavaju ovo prikazati) iz Amsterdama, Berlina, širom Amerike, iz Oxforda…
Samo u Americi je uhapšeno više od 2500 osoba, uključujući i profesore. Neki od njih su suspendovani sa svojih radnih mjesta, izbačeni sa kampusa i univerziteta. Među njima je i Annelise Orleck, nekadašnja direktorica Jevrejskih studija univerziteta Dartmouth, profesorica historije, rodnih i feminističkih studija, kojoj je nakon 35 godina rada na ovom univerzitetu zabranjen pristup kampusu. Orleck se pridružila kolegama, uglavnom Jevrejima, koje su svojim tijelima pokušali braniti studente od policije. Dok je stajala u prvom redu protesta, policija ju je oborila na pod, a potom uz upotrebu sile privela.
Govoreći o ovom iskustvu i protestima za Democracy Now, Orleck kaže kako se pridružila zabrinuta za sigurnost studenata a zbog policijskog nasilja. “Ljudi moraju biti slobodni da govore o Palestini,” rekla je profesorica Orleck koja negira tvrdnje velikih medija i političara u Americi da su protesti protiv Jevreja ili na bilo koji način opasni za bilo koga. “Mi smo glasni i jasni da ne želimo genocid u Gazi u naše ime,” rekla je za Democracy Now. “Budisti, krišćani, muslimani, jevreji… svi smo skupa na protestima… Da, čula sam povike “Od rijeke do mora Palestina će biti slobodna”, ali to ne vidim kao nešto problematično nego kao poziv na slobodu i jednakost za sve.”
Tišina u regiji
Društvene mreže povezale su proteste i one zbog kojih protestuju – ljude u Palestini. Putem društvenih mreža jedni drugima šalju poruke ohrabrenja i pozivaju na još protesta, okupacija i bojkot kompanija koje i dalje sarađuju sa izraelskom vojnom industrijom i državom.
Osude nasilja nad studentima, te zabrane mirnih protesta dolaze i od brojnih organizacija i pojedinaca koji su bave zaštitom ljudskih prava. Istovremeno, oni koji učestvuju u protestima ukazuju na senzacionalizam i manipulacije medija pri izvještavanju kako iz Gaze tako i o protestima.
Protesti i pozivi na solidarnost sa univerziteta u svijetu u regiji, za sada, kao da se ne čuju. U Sarajevu je par dana nakon što su počeli protesti u SAD ispred jednog od fakulteta organizovana matineja sa DJevima i uz lagano đuskanje. Pišući za Peščanik o protestima iz 1968. i ovim sada, Svetlana Slešak postavlja pitanje da li se može očekivati da se studenti iz Srbije uključe u globalni poziv na solidarnost zaključujući: “Očekivati nešto slično od studenata u Srbiji nije sasvim realno. Ili?” U BiH su šanse još manje. I to ne govori toliko od studentima ovdje, nego o univerzitetima na kojima ne uče kritički promišljati svijet oko sebe, i društvu u kojem je svaka pobuna obesmišljena. I ako se desi slučajno da se odluče na proteste solidarnosti, mogućnost da će studente podržati profesori, braniti ih svojim tijelima od policijskih udaraca koji bi sigurno došli, uopšte ne postoji. “Ili?”
