Kada su se Davor Dragičević i grupa „Pravda za Davida“ uputili s Trga Krajine pred Saborni hram Hrista Spasitelja 25. decembra 2018. godine, u porti hrama nisu ih dočekali sveštenstvo, đakonstvo i vladika prigodnim obraćanjem vjernom narodu i pozivom na molitvu. Umjesto otvorenih vrata crkve, dočekala ih je policija. Šest mjeseci kasnije, nakon svakodnevnih okupljanja u porti hrama, crkvena opština Banjaluka tražila je od MUP-a RS da grupu protjera iz porte hrama. Bilo je to vrijeme u kojem je Policija RS zabranila okupljanje „Pravdi za Davida“ u javnom prostoru, tokom kojeg crkva nije stala u odbranu ugnjetenih i obespravljenih.
„Povodom pomenutog okupljanja dobijamo pritužbe naših parohijana i brojnih građana u vezi sa ponašanjem i postupanjem te grupe ljudi. Ta negodovanja su znatno učestala u posljednje vrijeme, preciznije od početka okupljanja maturanata koja redovno prati prisustvo većeg broja lica. Pored navedenog, imali smo određenih neprijatnosti sa pomenutom grupom“, isticala je crkvena opština u zahtjevu upućenom MUP-u RS.
Crkva je tada napominjala da sve vrijeme, od prvog okupljanja u porti, zaposleni pri hramu pokušavaju ostvariti bilo kakav kontakt i upoznati grupu sa pravilima ponašanja i ophođenja na prostoru porte hrama.
„Pored ignorantskog odnosa prema instituciji u čijem dvorištu se grupa okuplja i uprkos čestom stavljanju crkve u negativni kontekst, nikada nismo uticali na okupljanje pomenutih lica“, navodi se u dopisu crkve policiji, uz isticanje da su tragovi paljenja svijeća na pločniku porte nerješiv problem.
Tri mjeseca poslije dopisa, Srpska pravoslavna crkva odlikovala je Dragana Lukača, ministra unutrašnjih poslova, ordenom Svetog kralja Milutina za pomoć u izgradnji hrama u Zalužanima (Centar za obuku MUP-a). Kao da je Dragan Lukač bogomolju gradio iz svog, a ne iz džepa ugnjetenih i obespravljenih građana koje je policija tada progonila i maltretirala.
Decenijama odvojeni od puka
Danas Porfirije, patrijarh srpski, čvrsto stoji uz hibridni režim Aleksandra Vučića, lidera „srpskog sveta“.
Ocjenjujući studentske proteste i blokade kao „rastuću atmosferu konfrontacije i antagonizma“, patrijarh tvrdi da je riječ o događajima koji mogu da dovedu do velikog broja žrtava.
„Rastuće podele objektivno ugrožavaju dostojanstvo i slobodu ljudske ličnosti kao i jedinstvo našeg naroda“, kaže Porfirije.
U turbulentnoj i nemirnoj atmosferi u kojoj se nalazi srpski narod i srpska država, Crkva se moli za sve učesnike društvenih zbivanja, kaže Porfirije.
„Crkva se moli da svi učesnici društvenih zbivanja pokažu pravu, istinsku, hrišćansku, mirotvornu, pravoslavnu odgovornost, da ispolje iskreno uvažavanje mišljenja, posebno onog drugačijeg, nikada ne gubeći iz vida opšte dobro, iznad kojeg ne bi trebao biti nikakav uski, politički, društveni ili sebični, grupni interes“, kaže patrijarh, nudeći paradigmu i narativ svetosavlja koji ujedinjuje zavađenu braću.
Porfirije tvrdi da se prije svega moli da se razboritost, smirenost i ljubav vrati u umove i srca ljudi, te da se suprotnosti događaju kroz otvorenu, poštenu, bratsku ljubav i odgovornost, demokratski i građanski dijalog i razgovor.
Kao i Irinej, njegov prethodnik, Porfirije ne propušta priliku da blagoslovi i hibridni režim Milorada Dodika. Tako je u Banjaluci 9. januara služio liturgiju povodom Svetog Stefana, krsne slave Republike Srpske i Dana Republike Srpske. Dan ranije obratio se i na svečanoj akademiji.
„Zaista je velika radost i veliki blagoslov što kao pastiri u svako doba posećujemo svoje bližnje, a poseban je blagoslov za nas srpske episkope i za poglavara naše Crkve, gde god da smo, kada dođemo ovde, u Republiku Srpske, širom otvorenih srca i raširenih ruku i kada možemo biti sa vama u jednoj vjeri, ljubavi i nadi zagrlimo i proslavimo Gospoda našeg Isusa Hrista. Posebna radost je kada dolazimo ovde na slavu Republike Srpske, a ove godine je Gospod htio da proslava, koja je ujedno i rođendan Republike Srpske, bude trideset i treći put. Ovo su godine punoće, godine Gospoda našeg Isusa Hrista u kojima je stradao, ali što je još važnije, vaskrsnuo je“, rekao je Porfirije, ulivajući nadu da će Republika Srpska postojati vječno.
Liturgija za praznu crkvu
Ni takav blagoglagoljiv govor nije polučio rezultate. Sutradan, 9. januara, pred Sabornim hramom Hrista Spasitelja okupilo se tek stotinjak građana, uključujući i one koji su tog dana proslavljali Svetog Stefana.
Liturgiju povodom krsne slave Republike Srpske služio je Porfirije, patrijarh srpski, uz sasluženje Jefrema, mitropolita banjalučkog, Dimitrija, mitropolita zahumsko-hercegovačkog i primorskog, i Save, vikarnog episkopa banjalučkog, sveštenstva i đakonstva.
Za razliku od prošle godine i godina prije, nije bilo sasluženja drugih arhijereja u Bosni i Hercegovini, regionu i svijetu. Nije bilo ni predstavnika državnog vrha Srbije. Vjernici su počeli da se okupljaju već od osam časova kako bi dočekali srpskog patrijarha, dok je najviše rukovodstvo entiteta pristiglo oko 10:30, na sam kraj liturgije, tek da prelomi slavski kolač. Molitvama je pridružena, na kraju liturgije, molitva za Republiku Srpsku i njeno rukovodstvo, njihov mir i njihovo spasenje.
I sve to, izgleda, uzalud. Čini se da „vjerni narod“ više nije toliko lakovjeran prema pretenziji Crkve u podršci hibridnih režima Milorada Dodika i Aleksandra Vučića, a sve je manje i lakovjernih „pastira“, drugih vladika i mitropolita, od kojih su neki otvoreno podržali studentske proteste i blokade. Da li će se ta situacija odraziti i na „duhovne pastire“ srpskog naroda u Bosni i Hercegovini?
